Het warme weer komt er weer aan. Het wordt weer tijd voor korte broeken, teenslippers en zomerjurkjes. Maar tijdens het paardrijden kun je natuurlijk geen leuke zomerjurk aan! Maar ook voor je paard is het warm. Voor zowel jou als als je paard is het van belang om oververhitting tijdens paardrijden te voorkomen. Je kunt namelijk zelf al een hoop doen om ervoor te zorgen dat je niet ziek wordt van de hitte.
Paarden zweten, net als mensen, om af te koelen. Het proces van zweten en afkoelen wordt ook wel ‘Thermoregulatie’ genoemd. Door middel van sensorische zenuwen krijgen een signaal van ‘het is te warm’. Dit wordt doorgegeven aan de hersenen die er vervolgens weer een reactie op geven. De zweetklieren gaan aan het werk en doordat het zweet verdampt koel je af. Wist je dat je bij oververhitting ook een grotere kans hebt op overbelastingsklachten?
Oververhitting tijdens paardrijden: Hoe voorkom je dit bij je paard?
Paarden kunnen relatief goed omgaan met hitte, omdat ze over hun hele lichaam kunnen zweten. Andere dieren zoals honden hebben hier meer moeite mee. Zweet vormt een laagje vocht over de huid en als dit verdampt helpt dit met het afkoelen. Hiervoor is het natuurlijk wel van belang dat een paard voldoende vocht in zijn systeem heeft. Wanneer het plots warmer is, wanneer een paard niet genoeg kan drinken of als er andere oorzaken zijn dat ze de warmte niet kwijt kunnen is dat schadelijk voor het paard. Vandaar dat het heel belangrijk is om oververhitting te voorkomen!
Hoe herken je oververhitting bij paarden?
Een gezond paard heeft een temperatuur tussen de 37,4 en de 38 graden celcius. Naast dat een paard ook ‘gewoon’ verhoging en koorts kan hebben door ziekte kan een paard ook een te hoge lichaamstemperatuur hebben doordat ze oververhit raken. Wanneer een paard ooit eerder oververhit is geworden, is het paard vaak gevoeliger voor oververhitting.
Symptomen van oververhitting bij paarden zijn:
- Minder willen eten
- Diarree en/of koliekklachten
- Stijfheid en verminderde souplesse in het bewegen
- Hijgen
- Zwaar buikademhalen
- Verhoogde hartslag
Als je twijfelt over of je paard uit aan het drogen is kun je zelf een huidplooimeting in de hals doen. Wat je doet is een plooi van de huid te nemen en deze ook weer los te laten. Als er sprake is van uitdroging, dan blijft de plooi aanwezig en als er geen sprake is van oververhitting dan trekt de plooi binnen een paar seconden weer vlak.
Hoe behandel je oververhitting bij paarden?
Het allerbelangrijkste is om de kans op oververhitting (en uitdroging) te voorkomen. Als je paard tekenen van oververhitting vertoont dan is het belangrijk om het paard zo snel mogelijk af te spoelen met lauw/koel water. Is de kerntemperatuur (gemeten met een rectale thermometer) hoger dan zou mogen voor een paard? Bel dan ook altijd je dierenarts om te overleggen. Een veearts heeft kennis van zaken en heeft gestudeerd om advies te geven volgens de laatste wetenschappelijke inzichten.
Probeer zeker 5 tot 10 minuten te koelen met water en gebruik daarna een zweetmes of een rubberen trekker om het warm geworden water van het paard af te trekken. Dit kun je een aantal keer herhalen en eventueel tussentijds stappen. Let op dat je geen ijswater gebruikt! Wanneer je dit doet, dan vernauwen de bloedvaten aan de oppervlakte zich. Hierdoor kan warm bloed minder goed langs de oppervlakte stromen en neemt de kerntemperatuur niet goed af.
Probeer vooral niet met natte lakens te werken, want dan kan je paard zijn hitte niet goed kwijt. Ook het vergeten van een cooling-down (uitstappen) of je paard heel bezweet op stal zetten is niet handig. Een dikke deken bij een temperatuur van 30 graden is ook niet een handige keuze, maar dat zijn als het goed is dingen waar je niet heel hard over hoeft na te denken en die je vaak al automatisch doet.
Oververhitting tijdens paardrijden: Hoe voorkom je dit bij jezelf?
Ook als ruiter kun je oververhit raken. Vaak zijn wij als ruiter beter in het zorgen voor ons paard dan voor onszelf. Het kan iedereen overkomen en gebeurt bij mensen vaak na een intensieve inspanning. Niet bij iedereen is oververhitting hetzelfde. Er zijn mensen die een hoofd als een tomaat krijgen en bezwete haren, maar er zijn ook mensen die eruit zien als een spook zo bleek. Wanneer iemand ernstig oververhit is, dan noemen we dit een hitteberoerte. Bij oudere mensen en kleine kinderen is de kans hierop groter dan bij volwassenen, maar het kan bij iedereen voorkomen.
Hoe herken je oververhitting bij mensen?
Mensen die oververhit raken klagen vaak als eerste over vermoeidheid. Nu is er natuurlijk niemand die bij tropische temperaturen energie heeft voor het uitmesten van stallen, het rijden van 10 paarden achter elkaar en daarna de trailer poetsen. Je hebt dan toch vaak eerder zin in een ijsje. Ook hoofdpijn of duizeligheid kan een teken zijn van oververhitting.
Andere symptomen van oververhitting zijn spierkrampen in armen of benen, veel dorst hebben of een veranderde gelaatskleur. Mensen worden óf heel rood óf juist heel bleek. Vaak transpireren ze overmatig en het kan ook zijn dat ze het gevoel hebben van hartkloppingen.
Hoe behandel je oververhitting bij mensen?
Mensen kunnen over het algemeen iets beter tegen hitte dan paarden. Desondanks is het verstandig om oververhitting te voorkomen. Heb je het te warm? Dan gelden eigenlijk dezelfde adviezen voor mensen als voor paarden. Zorg ervoor dat je huid nat is en gebruik een ventilator om deze af te koelen. Ook kun je ervoor kiezen om je huid af te sponzen of zorg dat je genoeg drinkt op een dag. Let op, te veel drinken achter elkaar is ook niet verstandig! Hieronder de adviezen op een rijtje:
- Drink voldoende door de dag heen
- Zorg voor een rustige en ontspannen ademhaling
- Spons je huid af en zorg ervoor dat er wind langs je huid af kan stromen
- Eventueel je polsen onder een koude kraan houden (hier liggen de bloedvaten vlak onder de huid)
Voorkomen is beter dan genezen als het gaat om oververhitting tijdens paardrijden
De ideale omgevingstemperatuur voor paarden ligt tussen de 5 en 25 graden. Een paar graden warmer of kouder is echt niet meteen een ramp, maar paarden kunnen niet zelf een jas aan of uit trekken, net zoals wij mensen dat kunnen. Hieronder een aantal tips om oververhitting bij je paard te voorkomen:
- Tip 1: Pas je training aan. Zorg ervoor dat je paard een goede warming-up en cooling-down heeft. Zeker als het warm weer is heeft je paard de tijd nodig om op te warmen en om ook weer af te koelen. Ook het moment waarop je met je paard aan de slag gaat is van belang. Midden op de dag gaan oefenen op je galopswissels is misschien niet de handigste keuze. Je kunt je beter focussen op de perfecte houding tijdens het doorzitten bijvoorbeeld
- Tip 2: Zorg voor voldoende water. Het lijkt logisch, maar helaas zien we in de praktijk nog regelmatig paarden die met onvoldoende toegang tot water op de weide staan of waarbij het water niet schoon is. Heb jij een paard die wel eens in zijn waterbak mest? Vraag dan een stalgenoot om extra te controleren als je het zelf niet kunt. Je wilt niet dat je paard een paar uur zonder water staat!
- Tip 3: Wedstrijden afzeggen. Ook al heb je nog zo’n zin in een wedstrijd en heb je er maanden voor getraind.. Soms is het beter om een wedstrijd af te zeggen. Niet alleen omdat een wedstrijd midden op de dag in de hitte niet prettig is voor je paard, maar ook het vervoer is vaak niet ideaal. Er zijn maar heel weinig vervoersmogelijkheden met airconditioning voor het paard, zeker oudere trailers hebben die optie niet. Ook spanning voor een wedstrijd kan zorgen voor extra hittestress, wat niet handig is als je oververhitting wilt voorkomen.
- Tip 4: Neem de tijd om je paard droog te krijgen. Heeft je paard gezweet? Zorg ervoor dat je hem niet nat op stal zet. Neem de tijd om met stro je paard af te drogen of koel met water en stap daarna aan de hand je paard droog. Zeker als een paard een intensieve training gehad heeft, is dit geen overbodige luxe. Bijkomend voordeel is dat jij ook aan je stappen komt!
- Tip 5: Ken je paard. Als je je paard een beetje kent, dan merk je het als hij niet in zijn hum is. Paarden kunnen je niet zeggen dat ze het te warm hebben, maar je kunt wel opletten en actie ondernemen op de tekenen die ze laten zien.
We hebben op onze zorgzoeker diverse (zorg-)professionals staan. Een gespecialiseerd ruiterfysiotherapeut of oefentherapeut kan je helpen om je trainingen aan te passen zodat je efficiënt kunt trainen zonder jezelf of je paard te overbelasten.
Mensen kunnen zich kleden op het weer. Maar hoewel het misschien wel lekker fris is om in je teenslippers naar stal te gaan, is dat niet iets wat we je willen aanraden. Een paard op je tenen is geen pretje. Houd er ook rekening mee dat als je gaat rijden je een lange broek aan moet doen met passende schoenen/laarzen. Maar wat kun je als ruiter wel doen om de hitte de baas te blijven? Hieronder enkele tips:
- Tip 1: Drink voldoende. Het lijkt een open deur, maar voldoende water drinken is enorm belangrijk. Zeker als het warm is. Een standaard advies dat wordt gegeven is 1,5 tot 2 liter per dag, maar dit past niet bij elk lichaam. Een man van 2 meter heeft meer vocht nodig dan een vrouw van 1,55 meter. Uit onderzoek komt naar voren dat een mens ongeveer 1 liter vocht nodig heeft per 30 kilo lichaamsgewicht. Dus weeg je 60 kilo? Reken dan op 2 liter. Je mag thee, soep en ander vocht dan ook tellen (nee, tel de wijntjes/biertjes maar niet mee voor de zekerheid). In de zomer als je zweet dan heb je vaak meer vochtverlies en heb je dus ook meer water nodig.
- Tip 2: Pas je leeftempo aan. Het is niet voor niets dat in warme landen wordt gekozen voor een siësta midden op de dag. Nu hoef je geen middagdutje te doen in je pauze, maar even een andere verdeling van de dag kan soms helpen. Bij hogere temperaturen is het verstandig om iets rustiger aan te doen en juist in de ochtend en/of avond actief te zijn.
- Tip 3: Neem je paard mee het bos in. Bomen geven veel schaduw en in het bos is het vaak koeler dan in een warme binnenbak. Bijkomend voordeel is dat er soms ook wat waterplassen zijn waar je paard lekker koude voetjes kan maken. Kies ook hierbij het beste moment (en dus niet midden op de dag).
- Tip 4: Zorg voor verkoeling. Neem een keer een extra koude/lauwe douche, een voetenbadje of laat koud water over je polsen stromen. Ook kan het helpen om meer binnen te blijven of juist de schaduw op te zoeken als je buiten bent.
- Tip 5: Let op signalen van oververhitting. Als je je lichaam kent, dan herken je ook de signalen van wanneer je het te warm krijgt. Merk je dat je suffig bent, vermoeid of heb je hoofdpijn? Luister er dan ook naar en ga niet over je grenzen heen.
